Zmiany w windykacji 2023, czyli ustawa o działalności windykacyjnej i zawodzie windykatora. Od kiedy regulacja zawodu windykatora?

W październiku 2022 roku na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowano projekt ustawy o działalności windykacyjnej i zawodzie windykatora. Ma on za zadanie uregulować wykonywanie zawodu windykatora, gdyż obecnie w segmencie tym panuje bardzo duża dowolność. Zdaniem ustawodawcy – zbyt duża.

Od kiedy zmiany w ustawie o działalności windykacyjnej i zawodzie windykatora?

Projekt ustawy o działalności windykacyjnej i zawodzie windykatora, przygotowany przez Ministerstwo Sprawiedliwości, opublikowano 3 października 2022 roku. W marcu 2023 na stronie RCL zamieszczono stanowiska zgłoszone w ramach konsultacji publicznych i opiniowania. W czerwcu zaś projekt trafił do Komitetu Rady Ministrów do Spraw Cyfryzacji. Prace - choć powoli - cały czas się więc toczą. Nie wiadomo, jak szybko ustawa przejdzie przez poszczególne komitety, by następnie została przekazana do Sejmu.

Pierwotnie projekt zakładał, że ustawa wejdzie w życie 1 stycznia 2023 roku. Tak się jednak nie stało. Zapisano w nim także, że firmy windykacyjne będą miały rok na dostosowanie się do nowych przepisów.

Ustawa o działalności windykacyjnej i zawodzie windykatora – po co te zmiany?

Autorzy projektu zauważają, że do tej pory firmy windykacyjne miały zbyt dużo swobody i działały bez szczegółowo określonych zasad. Ze względu na to obserwuje się liczne nieprawidłowości, a nawet patologie związane z pozasądowym i „pozaegzekucyjnym” dochodzeniem wierzytelności. Nowa ustawa ma na celu głównie zmianę w tym zakresie.

Projekt ma m.in. ukrócić częstą praktykę, jaką jest bezprawne korzystanie przez windykatorów ze środków przymusu określonych w k.p.c., zastrzeżonych prawnie jedynie dla komorników sądowych i sądów. Są to np.: wchodzenie do mieszkań i pozorowanie zajęcia ruchomości, nachodzenie w miejscu pracy, żądanie ujawnienia posiadanego majątku czy wskazania numeru rachunku bankowego.

Co więcej zawód windykatora nie jest obecnie w żaden sposób uregulowany – nie istnieją kryteria, kwalifikacje merytoryczne czy moralne, które osoba taka musi spełnić. To także budzi wątpliwości ustawodawcy i jest przedmiotem planowanych zmian w prawie.

Ustawodawca wskazuje, że proponowane zmiany mają duże znaczenie dla zapewnienia rzetelności działania firm windykacyjnych, ochrony obywateli przed ewentualnymi nadużyciami przedsiębiorstw windykacyjnych lub innych podmiotów podszywających się pod taką działalność. Umożliwią także efektywny nadzór nad działalnością regulowaną w ustawie oraz ustalenie osób odpowiedzialnych za ewentualne nieprawidłowości.

Projekt wzbudza jednak wiele kontrowersji – wskazuje się, że w niektórych przypadkach nowe przepisy nie tylko zablokują nieetyczne działania podejmowane przez firmy windykacyjne względem dłużników, ale w przypadku nieuczciwych dłużników ułatwią im uporczywe uchylanie się od zapłaty i spowodują niemożność skutecznego dochodzenia należności na drodze pozasądowej. 

Ustawa o działalności windykacyjnej i zawodzie windykatora – co się zmieni?

Jak czytamy w projekcie, ustawa o działalności windykacyjnej i zawodzie windykatora określa:

• zasady prowadzenia działalności windykacyjnej oraz czynności windykacyjnych,
• zasady i tryb nabywania oraz utraty uprawnień do wykonywania zawodu windykatora,
• zasady nadzoru nad działalnością przedsiębiorstw windykacyjnych i windykatorów.

Na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości możemy z kolei przeczytać, że projekt ustawy wprowadza uregulowania dotyczące funkcjonowania przedsiębiorstw windykacyjnych i działalności windykatorów. Chodzi o normatywne określenie pojęcia i zakreślenie ram prawnych działalności windykacyjnej oraz wprowadzenie uregulowań dotyczących statusu oraz praw i obowiązków osób prowadzących windykację, zwanych windykatorami.

Co więc zmieni się w branży windykacyjnej? Przeczytaj o najważniejszych zmianach:

Unormowanie statusu windykatora

Nowe przepisy określają kwestię nabywania uprawnień zawodowych. Windykatorem będzie mogła być jedynie osoba posiadająca licencję (szczegółowe warunki przyznawania licencji opisane są w ustawie) i wpisana do rejestru windykatorów.

Aby starać się o licencję należy najpierw spełnić szereg warunków, m.in.:

• posiadać obywatelstwo państwa członkowskiego Unii Europejskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA),
• mieć pełną zdolność do czynności prawnych,
• nie być karanym za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe (nie może także toczyć się wobec takiej osoby postępowanie),
• posiadać nieposzlakowaną opinię potwierdzoną wywiadem środowiskowym,
• posiadać wykształcenie średnie i ukończony odpowiedni kurs lub wykształcenie wyższe,
• posiadać potwierdzoną badaniami zdolność do wykonywania zawodu windykatora,
• mieć ukończone 24 lata,
• nie widnieć w rejestrze dłużników niewypłacalnych Krajowego Rejestru Sądowego lub/i w Krajowym Rejestrze Zadłużonych.

W projekcie ustawy o działalności windykacyjnej i zawodzie windykatora opisane zostały również prawa i obowiązki osób wykonujących zawód windykatora.

Określenie podmiotów uprawnionych do podjęcia działalności windykacyjnej

W projekcie zawarte są zasady udzielania i cofania zezwoleń na prowadzenie działalności windykacyjnej oraz kompetencje właściwego w tym zakresie organu.

Działalność windykacyjną będą mogły prowadzić wyłącznie określone kategorie podmiotów, tj. spółki akcyjne z kapitałem zakładowym wynoszącym co najmniej 5 mln zł. Będą one zobowiązane uzyskać zezwolenie wydane przez ministra właściwego do spraw gospodarki, a także wpis do prowadzonego przez niego Centralnego Rejestru Przedsiębiorstw Windykacyjnych i Windykatorów.

Uregulowanie zasad prowadzenia windykacji

Prowadzenie windykacji według projektu ma zostać sformalizowane w dużo większym stopniu niż dotychczas. Ustawa narzuca terminy, sposoby działania czy zawartość niektórych dokumentów.

Postępowanie mediacyjne

Projekt zakłada, że windykator – przed przystąpieniem do czynności windykacyjnych – będzie przeprowadzał wewnętrzne postępowanie mediacyjne. Jeśli nie doprowadzi ono do porozumienia czy ugody, windykator uprawniony będzie do prowadzenia działań windykacyjnych.

Akta windykacyjne

Firmy windykacyjne będą musiały prowadzić akta windykacyjne:

• ewidencję prowadzonych windykacji,
• noty windykacyjne,
• dokumentację wszystkich podejmowanych czynności windykacyjnych, doręczonych pism, pouczeń i formularzy, złożone pisma, w tym skargi i zastrzeżenia, wykaz wykonanych połączeń telefonicznych, smsów czy maili, zestawienie wszystkich dokonanych przez osobę zobowiązaną płatności.

Akta windykacyjne mają służyć ewentualnym potrzebom sądu, prokuratora oraz organów nadzoru.

Forma dokumentów

Wszystkie dokumenty i pisma firm windykacyjnych będą musiały zostać odpowiednio opisane:

• oznaczeniem przedsiębiorstwa windykacyjnego, zawierającym adres,
• numerem w Rejestrze Przedsiębiorstw Windykacyjnych i Windykatorów,
• numerem w Krajowym Rejestrze Sądowym,
• danymi osób upoważnionych do reprezentowania przedsiębiorstwa windykacyjnego.

Postępowanie reklamacyjne

W projekcie przewidziana jest możliwość postępowania reklamacyjnego lub wniesienia zastrzeżeń do organu nadzoru w toku windykacji. Firma windykacyjna będzie zobowiązana doręczyć dłużnikowi formularz notyfikacji i pouczenia o sposobie jej wniesienia, a także poinformować go, że może bez konsekwencji odmówić spłaty zadłużenia. Złożenie sprzeciwu przez dłużnika wymusza zaprzestanie działań windykacyjnych. Jedyną drogą jest wtedy skierowanie sprawy na drogę sądową.

Ochrona niektórych grup dłużników

Projekt ustawy wyklucza z grona osób, wobec których mogą być prowadzone czynności windykacyjne:

• osoby niepełnosprawne intelektualnie w stopniu umiarkowanym albo znacznym,
• niewidome i słabowidzące w stopniu znacznym,
• nieposiadające pełnej zdolności do czynności prawnych,
• seniorów powyżej 75 roku życia.

Wobec pozostałych osób zastosowano uregulowania dotyczące sposobu oraz pory kontaktu. Windykator nie może dzwonić do osoby zobowiązanej w dni ustawowo wolne od pracy oraz w godzinach od 17 do 9. Nie może także składać wizyt bez wcześniejszego umówienia się.

Nadzór nad działalnością firm windykacyjnych i windykatorów

Projekt ustawy zakłada, że nadzór nad działalnością przedsiębiorstw windykacyjnych oraz windykatorów będzie sprawował minister właściwy ds. gospodarki. Będzie on:
•    wydawał, odmawiał wydania oraz cofał zezwolenia na działalność przedsiębiorstw windykacyjnych,
•    wydawał, odmawiał wydania oraz cofał licencje dla windykatorów,
•    kontrolował i nadzorował działanie firm windykacyjnych,
•    rozpatrywał zastrzeżenia wniesione przez osobę zobowiązaną.

Za postępowanie niezgodne z ustawą firmom windykacyjnym i windykatorom będą groziły sankcje karne, pozbawienie możliwości działalności windykacyjnej lub uprawnień   windykatora.

Duże zmiany w windykacji

Nowe przepisy proponowane w projekcie ustawy o działalności windykacyjnej i zawodzie windykatora najprawdopodobniej wejdą w życie w 2023 roku. Choć firmy windykacyjne będą miały od tego czasu rok na dostosowanie się do zmian, to już teraz wiadomo, że będą one duże i znacząco wpłyną na branżę windykacyjną w Polsce. Warto więc odpowiednio wcześniej przygotować się do nowych zasad prowadzenia windykacji.

Zapraszamy na szkolenia z windykacji i egzekucji, na których będziemy mówić o planowanych zmianach.

>> TEMATY, TERMINY I INNE SZCZEGÓŁY <<