Klauzule „pozazamówieniowe” w zamówieniach publicznych – czym są i czy warto uwzględniać je w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego?
14.04.2023

Klauzule „pozazamówieniowe” w zamówieniach publicznych – czym są i czy warto uwzględniać je w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego?

Klauzule „pozazamówieniowe” w zamówieniach publicznych to warunki i wymagania określone w dokumentacji przetargowej lub ogłoszeniu o zamówieniu, które pozwalają osiągać dodatkowe cele i korzyści podczas realizacji zamówienia. Przeczytaj, czym dokładnie są, poznaj przykłady i dowiedz się, dlaczego warto je stosować?

Czym są klauzule „pozazamówieniowe” w zamówieniach publicznych?

Przepisy zebrane w Prawie zamówień publicznych mają na celu zapewnienie przejrzystości, uczciwości, równości i optymalizacji procesów zamówień publicznych. Są to zasady, których należy przestrzegać podczas przetargów, aby zamówienia były realizowane w sposób zgodny z zasadami prawa i wymaganiami jakościowymi. Choć w niektórych przypadkach pozostawiają zamawiającemu pewną dowolność, co do zasady może on poruszać się w ramach wytyczonych przez ustawę.

Inaczej rzecz ma się, jeśli chodzi o klauzule „pozazamówieniowe”. Ustawa Prawo zamówień publicznych – ani żadne inne przepisy – nie narzucają zamawiającym konieczności ich uwzględniania w postępowaniach o udzielenie zamówienia publicznego. Nie są one obowiązkowe, jednak korzystanie z nich jest praktyką, która przynosi liczne korzyści gospodarcze, społeczne czy środowiskowe.

Udzielenie każdego zamówienia publicznego ma swój istotny, główny cel. Przykładowo, budowa szkoły ma efektywnie realizować cel edukacyjny, budowa szpitala – medyczny. Takie inwestycje mogą jednak mieć także cele dodatkowe, na przykład wsparcie małych i średnich firm czy ochrona środowiska. To właśnie te dodatkowe cele mogą (a często powinny) być realizowane przez klauzule „pozazamówieniowe”.

Choć Prawo zamówień publicznych nie obliguje do uwzględniania w przetargach klauzul Zapraszamy na szkolenia z prawa zamówień publicznych.„pozazamówieniowych”, nierzadko zamawiający otrzymują taki przykaz od przełożonych. Warto więc wiedzieć czym dokładnie są, gdzie można je znaleźć i jak zastosować je w praktyce.

Klauzule „pozazamówieniowe” w zamówieniach publicznych – przykłady

Klauzule „pozazamówieniowe” dotyczą istotnych aspektów funkcjonowania państwa i społeczeństwa.

Środowiskowe klauzule „pozazamówieniowe”

Klauzule środowiskowe w zamówieniach publicznych mają podstawowy cel – ochrona środowiska naturalnego. Promują one ekologiczne rozwiązania, które korzystnie wpływają na stan przyrody w Polsce. Przykładami mogą być m.in.:

  • stosowanie energooszczędnych technologii (np. termomodernizacja budynków, systemy oszczędzania wody),
     
  • pomysły na zmniejszenie emisji dwutlenku węgla do atmosfery (np. energooszczędny sprzęt komputerowy czy samochody o wyższych parametrach ekologicznych),
     
  • sposoby na zmniejszenie ilości produkowanych odpadów lub bardziej efektywny recykling (np. zamawianie biodegradowalnych opakowań).

Społeczne klauzule „pozazamówieniowe”

Klauzule społeczne dotyczą m.in. zatrudniania określonych grup społecznych czy osób mających trudności na rynku pracy, np. byłych więźniów poszukujących pracy.

Istotną grupą klauzul społecznych są także zapisy promujące małe i średnie firmy – szczególnie ważne w obecnej, niełatwej sytuacji gospodarczej. Dobrą praktyką w tym zakresie jest m.in. przygotowanie postępowania na mniejszą skalę, mniej skomplikowanego, a przez to bardziej dostępnego dla mniejszych wykonawców.

Przeciwieństwem jest dość częsta praktyka zamawiających promująca wchodzenie mniejszych firm w konsorcja, by móc spełnić warunki udziału w postępowaniu. Porozumienie z inną firmą jest dla nich jednak niełatwe i niewygodne – i zdecydowanie nie ułatwia udziału w postępowaniu.

Klauzule „pozazamówieniowe” – gdzie znaleźć i gdzie uwzględnić?

Klauzule „pozazamówieniowe” nie są w żaden sposób skatalogowane. Można jednak znaleźć je w całej treści ustawy Prawo zamówień publicznych, która powinna być pomocna przy ich stosowaniu. Zamawiający mogą także odwołać się bezpośrednio do przepisów unijnych, również uwzględniających tego rodzaju klauzule.

Gdzie w postępowaniu uwzględnić klauzule „pozazamówieniowe”? Wszystko zależy od pomysłu i kreatywności zamawiającego. Mogą znaleźć się już w ogłoszeniu o udzielenie zamówienia, a także zostać określone w dokumentacji przetargowej:

  • opisie przedmiotu zamówienia,
  • warunkach udziału w postępowaniu o udzielenie zamówienia,
  • kryteriach oceny ofert,
  • warunkach umowy o udzielenie zamówienia publicznego.

Na szkoleniach z pzp mówimy o klauzulach pozazamówieniaowych.Dlaczego warto uwzględniać „klauzule pozazamówieniowe”?

Uwzględnianie w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego klauzul „pozazamówieniowych” nie jest obowiązkowe. Jak wspomnieliśmy, niekiedy wymagają tego przełożeni lub organy nadrzędne. Wykorzystanie tego rodzaju klauzul w postępowaniu bywa nagradzane.

Często przynosi to pozytywne efekty bezpośrednio dla instytucji realizującej postępowanie, chociażby oszczędności związane z zamówieniem energooszczędnego sprzętu.

To jednak niejedyny powód, dla którego warto włożyć nieco więcej pracy i rozpisać przetarg z uwzględnieniem klauzul „pozazamówieniowych”. Ich poprawne wykorzystanie oznacza pozytywny wpływ na ważne aspekty życia w Polsce: korzyści dla środowiska, polskiej gospodarki i ogólnie – społeczeństwa. Zamawiający mają realny wpływ na te obszary i warto, aby nie bali się z tych możliwości korzystać.


O klauzulach „pozazamówieniowych” i ich praktycznym wykorzystaniu mówimy
na wielu szkoleniach z zamówień publicznych,
zarówno dla zamawiających, jak i wykonawców.

>>KATALOG SZKOLEŃ Z ZAMÓWIEŃ PUBLICZNYCH <<