Asertywność w praktyce: co nam daje postawa asertywna i jak ją w sobie wyzwolić?
Asertywność to pojęcie, które towarzyszy nam od dawna. Słowo to jest jednak powtarzane w tak wielu kontekstach, a jego znaczenie niejednokrotnie wypaczane, że obecnie znaczy ono wszystko i nic. Wszyscy wiemy, że trzeba być asertywnym. Słyszymy to zewsząd, począwszy od etapu szkolnego, choć w parze z dobrymi radami zwykle nie idą czyny. Jednak co to tak na prawdę znaczy „być asertywnym”? Jaka jest istota asertywności i dlaczego rzeczywiście jest ona tak ważna dla każdego człowieka, niezależnie od sytuacji zawodowej i osobistej – przeczytasz w poniższym artykule.
ZAPRASZAMY NA PROFESJONALNY TRENING ASERTYWNOŚCI: |
Czym jest, a czym nie jest asertywność?
Potocznie mówi się, że asertywność to umiejętność odmawiania. Nie jest to jednak prawda, a przynajmniej niepełna, właściwie niewiele o niej mówiąca. Często wydaje nam się, że osoba asertywna to ta, która w każdej sytuacji umie stanowczo powiedzieć nie, jeśli ktoś prosi ją o coś, czego nie ma ochoty spełnić. Tymczasem asertywny człowiek szuka w takiej sytuacji kompromisu, stawia granice, lecz w miarę możliwości stara się pomóc. Asertywna odmowa jest jasna, bezpośrednia, nie pozostawia miejsca na domysły, nie obejmuje usprawiedliwiania i tłumaczenia się. Jednocześnie jest delikatna, empatyczna i respektuje potrzeby drugiej strony.
Asertywna odmowa to tylko jeden z elementów postawy asertywnej. Asertywność to bowiem szeroka umiejętność społeczna. Jest to przede wszystkim otwarte i szczere wyrażanie swoich poglądów, opinii i odczuć. To także umiejętne radzenie sobie z emocjami, zarówno pozytywnymi, jak i negatywnymi, także w sytuacjach konfliktowych. Zachowania asertywne obejmują również umiejętność zapanowania nad sobą i poszanowania opinii i granic innych osób. Osoba asertywna jest w stanie przyjąć krytykę i wyciągnąć z niej wnioski. Dotyczy to także przyjmowania pochwał i wiary w ich prawdziwość. Bo choć mogłoby się wydawać, że pochwała jest dla odbiorcy łatwiejsza niż krytyka, to osoby nieasertywne również mają z tym problemy. Kolejną kompetencją, którą zakłada postawa asertywna, jest umiejętność bezpośredniego wyrażania próśb w kierunku innych osób, a także przyznania się bez lęku do braku wiedzy lub kompetencji w jakimś zakresie.
Osoba asertywna ma wysoko rozwinięte zdolności komunikacyjne, dzięki którym jasno i otwarcie, bez zbędnego zawoalowania, potrafi przedstawić swoje racje i opinie. Co ważne postawa taka u osoby asertywnej nie wywołuje poczucia winy. Bezpośredniość takiej osoby powoduje, że najczęściej cenimy kontakt z nią, zarówno w życiu prywatnym, jak i zawodowym. Zdejmuje to z nas bowiem ciężar domyślania się, deszyfrowania niejednoznacznych komunikatów.
Jak widać, osoba asertywna dysponuje szeregiem umiejętności, które pomagają jej w zachowywaniu tej postawy. Są to między innymi: radzenie sobie z emocjami, kompetencje komunikacyjne, pewność siebie, a także empatia. Złożoność tematu pokazuje, że bycie asertywnym to niełatwa sprawa, a dobre rady typu „bądź asertywny”, nic nie wnoszą. Jak mówi psycholog, Ewa Sękowska-Molga: Mimo że istnieją osoby, które asertywność mają w swoim DNA, to jest ich zdecydowana mniejszość. Większość z nas postawy asertywnej może się nauczyć, ćwicząc poszczególne kompetencje z nią związane. Na początku warto dowiedzieć się, co przeszkadza nam w byciu asertywnym.
Czemu nie jesteśmy asertywni?
Mimo że większość z nas zdaje sobie sprawę, jak cenną kompetencją jest asertywność, często szukamy wymówek, by takiej postawy unikać. Najczęstszą z nich jest: „taki mam charakter”. Tymczasem okazuje się, że asertywność to nie stała cecha charakteru, a umiejętność, nad którą możemy pracować na wielu różnych płaszczyznach. Trening asertywności to dziś jeden z najpopularniejszych kierunków rozwoju osobistego, który pozwala na uzupełnienie braków kompetencyjnych. Dzięki temu przestaje być istotne, że nie mamy wrodzonych elementów postawy asertywnej. Wszystkiego możemy się nauczyć.
Innym elementem, który przeszkadza nam w budowaniu postawy asertywnej, są obawy. Boimy się oceny innych ludzi, utraty sympatii, na gruncie zawodowym obawiamy się reakcji szefa, mamy niskie poczucie własnej wartości. Warto wiedzieć, że są to przekonania, a nie obiektywna prawda. Oznacza to, że możemy nad nimi pracować. A więc ponownie – możemy pracować nad samą asertywnością.
Kiedy boimy się przyjąć postawę asertywną, warto wykonać pewne ćwiczenie. Zastanówmy się wtedy, co najgorszego może się stać, jeśli moja asertywna postawa nie spotka się ze zrozumieniem i akceptacją. Najczęściej taki najczarniejszy scenariusz okazuje się nie taki straszny i właściwie nie mamy powodu, by się obawiać. – radzi psycholog, Ewa Sękowska-Molga.
Nie w każdym środowisku i nie dla każdej osoby nasza postawa asertywna będzie akceptowana. Jeśli dokonamy zmiany w naszym zachowaniu, a do tej pory prezentowaliśmy skrajnie odmienne zachowania, część osób może być zaskoczona i nie przyjąć pozytywnie takiej zmiany. Powinniśmy być na to gotowi.
Jeśli rzeczywiście ktoś nas odrzuci za bycie asertywnym (pod warunkiem, że jesteśmy pewni, że nasza postawa była asertywna, a więc spełniała założenia, o których była mowa powyżej, a nie byliśmy po prostu niegrzeczni), to trudność leży najprawdopodobniej po stronie tej osoby i jej poczucia własnej wartości, jej asertywności. Od nas zależy, jak w takiej sytuacji postąpimy. Jeśli jest to ktoś bliski, możemy spróbować mu pomóc. – podpowiada Ewa Sękowska-Molga.
Co zyskujemy dzięki asertywności?
Jak się okazuje budowanie postawy asertywnej to niełatwa praca, która w dodatku może spotkać się z brakiem akceptacji części otoczenia. Może więc nie warto poświęcać na to tyle czasu i pozostać przy status quo? Nic bardziej mylnego. Asertywność w dłuższej perspektywie może przynieść ci szereg korzyści.
Po pierwsze z czasem otoczenie zaakceptuje twoją nową postawę. W kontaktach zawodowych większość osób doceni zmianę i zacznie postrzegać cię jako osobę profesjonalną, z którą dobrze jest współpracować. Stanowcze stawianie granic, wyrażanie opinii i odczuć – po prostu jasna komunikacja – jest korzyścią także dla odbiorcy, który nie musi snuć domysłów i wie, „na czym stoi”. Co więcej, dzięki asertywności jesteśmy mniej podatni na konflikty i manipulacje.
Asertywność wyzwoli także więcej czasu dla ciebie. Wszystkie obowiązki i projekty, którymi do tej pory się zajmowałeś, choć nie miałeś na to czasu, energii czy ochoty, już nie będą twoim zmartwieniem. Uwolniony czas przeznaczysz na większe zaangażowanie w działania, które rzeczywiście należą do twoich obowiązków i na których powinieneś się skupić. Zyska na tym twoja efektywność i skuteczność w pracy.
Jasna i klarowna sytuacja zawodowa pozytywnie odbije się na twoich relacjach prywatnych. Jeśli do tej pory byłeś przytłoczony obowiązkami i wywoływało to u ciebie frustrację i stres, na pewno nie odbijało się to pozytywnie na twoim życiu osobistym. Postawa asertywna zminimalizuje tego typu emocje i poprawi jakość twojego życia na wielu polach. Po prostu: warto być asertywnym!
Jak nauczyć się bycia asertywnym?
Jak już wspomnieliśmy, asertywności można się nauczyć. Najlepszym sposobem jest ciągłe ćwiczenie kompetencji wspierających tę ważną umiejętność. Jedną z najczęściej polecanych technik, są wizualizacje. Możesz wyobrażać sobie różnego rodzaju sytuacje, w których chciałbyś zachować się asertywnie. Mogą to być prawdziwe sytuacje, w których nie przyjąłeś takiej postawy. Pamiętaj jednak, by nie zadręczać się tym, że tak się stało. Trening czyni mistrza i przy kolejnej okazji na pewno poradzisz sobie lepiej. Wyobraź sobie, co mogłeś powiedzieć, jak się zachować, by otwarcie wyrazić swoje odczucia czy opinie, jednocześnie szanując odczucia i opinie drugiej strony. - radzi psycholog, Ewa Sękowska-Molga.
Wdrożenie postawy asertywnej może przynieść ogromne korzyści dla naszego funkcjonowania na różnych płaszczyznach. Asertywność ułatwia życie, dzięki niej żyjemy spokojniej. Jednak by opanować to narzędzie, początkowo potrzeba nieco wysiłku. Ułatwić to mogą profesjonalne treningi prowadzone przez trenerów, psychologów, psychoterapeutów. Uczą one, jak budować asertywność w praktyce. Taki profesjonalny warsztat znajdziesz w ofercie J.G. Training. Możesz odbyć go stacjonarnie lub wygodnej formie szkolenia online.
Asertywność w pracy - praktyczny warsztat budowania postawy asertywnej