JAkie zmiany czekają nas w prawie pracy w 2022r.?
31.05.2023

Dyrektywa work-life balance i inne zmiany w Prawie pracy – wyzwanie dla pracodawców. Kiedy wejdą w życie zmiany w prawie pracy 2023?

Na początku sierpnia 2022 upłynął termin dostosowania polskich przepisów do wytycznych unijnych według tzw. dyrektywy work-life balance. Rząd przygotował także inne, niewynikające z dyrektywy unijnej, zmiany w zakresie prawa pracy. Już wkrótce czekają nas więc znaczące nowości w tym obszarze. Kiedy wejdzie w życie nowelizacja Kodeksu pracy i jakie zmiany związane przyniesie?


AKTUALIZACJA - MAJ 2023

Poniżej omawiane przepisy weszły już w życie za sprawą różnych aktów prawnych:

  • Przepisy dotyczące prewencyjnej kontroli trzeźwości obowiązują od 21 lutego 2023.
  • Przepisy regulujące zdalne świadczenie pracy obowiązują od 7 kwietnia 2023.
  • Nowelizacja Kodeksu pracy wprowadzona przez dwie dyrektywy unijne: w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w UE oraz w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów, obowiązuje od 26 kwietnia 2023.
  • Ustawa o obronie Ojczyzny została zmieniona w marcu 2022 roku.
  • Rozporządzenie zmieniające rozporządzenie w sprawie świadectwa pracy z 11 maja 2023 roku.

Cel dyrektywy „work-life balance”

Po latach skupiania się na pracy, często z pominięciem życia prywatnego, nadeszły czasy „work-life balance”. Jeśli Ty również starasz się dbać o równowagę pomiędzy życiem prywatnym a zawodowym, mamy dla Ciebie dobrą wiadomość. Nie jesteś jedyny!

Korzyści z tego typu podejścia dostrzegła także Unia Europejska, która wydała tzw. dyrektywę work-life balance oraz drugą dyrektywę w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy. W związku z tym państwa członkowskie, w tym Polska, zostały zobligowane do dostosowania przepisów krajowych do wytycznych wspólnotowych. Wkrótce czekają nas więc zmiany w Kodeksie Pracy i niektórych innych ustawach związanych z rodzicielstwem. Mówi się, że będą one dużym wyzwaniem dla pracodawców, którzy już teraz powinni zacząć modyfikować procedury wewnętrzne.

NAJNOWSZĄ WIEDZĘ NA TEMAT ZMIAN W PRAWIE PRACY 2023 UZYSKASZ NA SZKOLENIU:
Zmiany w prawie pracy w 2023 roku

SPRAWDŹ >>

 

Dostosowanie prawa pracy do wymogów unijnych

Co zmieni się w Kodeksie Pracy w 2022 roku?Bezpośrednim celem nowelizacji jest wdrożenie do polskiego porządku prawnego unijnych przepisów. Jak czytamy na stronie rządowej celem dyrektywy w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy jest poprawa warunków pracy poprzez popieranie bardziej przejrzystego i przewidywalnego zatrudnienia, zapewniając równocześnie zdolność adaptacyjną rynku pracy.

Z kolei celem tzw. dyrektywy work-life balance jest ułatwienie pracownikom będącym rodzicami lub opiekunami godzenia życia zawodowego z życiem rodzinnym oraz zachęcenie do równiejszego dzielenia się obowiązkami opiekuńczymi pomiędzy kobietami i mężczyznami.

Pandemia nie bez znaczenia dla zmian w Kodeksie Pracy

Poza wymogami unijnymi, także polski ustawodawca dostrzega potrzebę zmian. Spowodowała – czy też przyspieszyła – je pandemia, która pokazała, jak obecne prawo nie przystaje do nowych warunków. Nowa rzeczywistość zaskoczyła zarówno pracodawców, jak i pracowników. Wielu z nich poradziło sobie ze zmianami doskonale, jednak na dłuższą metę do wielu procedur i działań niezbędne są nowe regulacje prawne. Na te potrzeby odpowiedzieć ma nowe prawo pracy w 2023 roku.

By zrealizować powyższe cele nowelizacja ma obejmować m.in. następujące zmiany:

  • wydłużenie urlopu rodzicielskiego,
  • nowy typ urlopu – urlop opiekuńczy,
  • zwolnienia od świadczenia pracy z powodu siły wyższej.

Te i inne zmiany omówimy w dalszej części artykułu.

Zmiany w prawie pracy – od kiedy?

Zapraszamy na szkolenia z prawa pracy 2022.Zmiany w prawie pracy są w głównej mierze rezultatem konieczności dostosowania przepisów krajowych do wytycznych unijnych. Chodzi o dwa akty prawne:

  • Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1152 z 20.6.2019 r. w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej (Dz.Urz. UE. L Nr 186, str. 105)
     
  • Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z 20.6.2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylającej dyrektywę Rady 2010/18/UE (Dz.Urz. UE. L. Nr 188, str. 79) (tzw. dyrektywa work-life balance)

Oba dokumenty powinny były zostać wdrożone do porządków prawnych państw członkowskich na początku sierpnia 2022 roku (pierwszy – 1 sierpnia 2022, drugi – 2 sierpnia 2022). Praktyka pokazuje, że członkowie UE, w tym Polska, nie zawsze są w stanie dotrzymać terminów narzucanych przez Unię Europejską. Podobnie stało się i tym razem. Wciąż nie wiadomo, kiedy zmiany te wejdą w życie.

Rządowy projekt ustawy zmieniającej Kodeks pracy

Tymczasem w lutym 2022 roku został opublikowany Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw. Dotyczy on:

  • wprowadzenia na stałe do Kodeksu pracy możliwości wykonywania pracy zdalnej,
  • stworzenia podstaw dla pracodawcy do wprowadzenia i przeprowadzania (gdy jest to niezbędne dla ochrony określonych dóbr) prewencyjnej kontroli pracowników na obecność w ich organizmach alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu.

24 maja 2022 r. projekt został zatwierdzony przez rząd, zaś 7 czerwca 2022 r. skierowany do Sejmu, gdzie miesiąc później odbyło się jego pierwsze czytanie.

Prace nad ustawą w poszczególnych komitetach toczyły się przez kilka miesięcy. Pierwsze ich efekty w postaci rekomendacji, tabel zgodności i innych dokumentów zostały opublikowane 8 sierpnia 2022 r. Następnie, 25 października 2022 roku, na stronie Sejmu zamieszczono Sprawozdanie Podkomisji Stałej do spraw nowelizacji Kodeksu pracy oraz Kodeksu postępowania administracyjnego, a 16 listopada 2022 roku Sprawozdanie Komisji Nadzwyczajnej do spraw zmian w kodyfikacjach.

2 grudnia ustawa o prawie pracy w końcu została przyjęta przez Sejm i trafiła do Prezydenta i Marszałka Senatu. 15 grudnia opublikowano cztery poprawki naniesione przez Senat, które jednak 13 stycznia 2023 roku zostały odrzucone przez Sejm. 27 stycznia 2023 ustawa została podpisana przez Prezydenta RP, a następnie opublikowana w Dzienniku Ustaw 6 lutego 2023 roku pod nazwą ustawa z dnia 1 grudnia 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw. Zmiany w prawie pracy zaczęły obowiązywać po 2 tygodniach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, tj. 21.02.2023, z wyjątkiem przepisów regulujących zdalne świadczenie pracy, które wchodzą w życie po upływie dwóch miesięcy od dnia ogłoszenia, tj. 7.04.2023.

Work-life balance, czyli planowane zmiany w prawie pracy

Najważniejsze zmiany w prawie pracy, które ma wprowadzić dyrektywa "work-life balane", dotyczą wszystkich pracowników zatrudnionych w oparciu o umowę o pracę, w szczególności jednak rodziców i opiekunów małych dzieci.

Wybrane planowane zmiany w prawie pracy – rodzice i opiekunowie

  • Rodzice i opiekunowie zyskają prawo do elastycznej organizacji pracy. Nowelizacja umożliwi – pod pewnymi warunkami – przejście w tryb pracy zdalnej lub w oparciu o inną elastyczną formułę (np. praca weekendowa) pracownikom szczególnej kategorii, np.
    • pracownicy w ciąży,
    • pracownikowi wychowującemu dziecko do 8 roku życia,
    • pracownikowi sprawującemu opiekę nad innym członkiem najbliższej rodziny lub inną osobą pozostającą we wspólnym gospodarstwie domowym, posiadającą orzeczenie o niepełnosprawności.
       
  • Nowa ustawa ma zapewnić nieodpłatny urlop opiekuńczy (do 5 dni w roku kalendarzowym) przysługujący w celu zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia osobie będącej członkiem rodziny lub zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym, która wymaga znacznej opieki lub znacznego wsparcia z poważnych względów medycznych.
     
  • Nowelizacja zakłada także dłuższy urlop rodzicielski w wymiarze do 41 tygodni, który można będzie wykorzystać do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy szósty rok życia.
     
  • Każdemu z rodziców będzie przysługiwało wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego.
     
  • Ojciec będzie mógł wykorzystać swój odpłatny dwutygodniowy urlop w ciągu 12 miesięcy od narodzin dziecka, a nie jak do tej pory – 24.
     
  • Pracodawca będzie miał obowiązek przywrócić pracownika wracającego z urlopu wychowawczego do pracy na dotychczasowym stanowisku. Gdy nie jest to możliwe, musi zapewnić stanowisko równorzędne z nie mniej korzystnymi warunkami.
     
  • Do 8 roku życia dziecka wydłuży się okres, kiedy polecenie pracy w godzinach nadliczbowych, godzinach nocnych bądź delegowanie poza stałe miejsce pracy wymaga zgody pracownika. Do tej pory wiek dziecka wynosił tu 4 lata.

Pozostałe planowane zmiany w prawie pracy

Inne zmiany, wynikające z wdrożenia dyrektywy "work-life balance", obejmą także pozostałych pracowników, nie mających pod swoją opieką małych dzieci. Poniżej omawiamy najważniejsze z nich:

  • Pracodawcy będą mieli obowiązek uzasadnienia rozwiązania umowy o pracę na czas nieokreślony, co wzmocni prawa pracownika.
     
  • Wprowadzone zostaną zmiany w zakresie zawierania umów o pracę na okres próbny. Pracodawca będzie mógł podpisać ponowną umowę na czas próbny z tym samym pracownikiem wyłącznie, jeśli będzie on wykonywał inne obowiązki. Czas trwania umowy ma być współmierny do przewidywanego czasu trwania umowy o pracę na czas określony i do rodzaju pracy.
     
  • Nowa ustawa przewiduje płatne zwolnienie od pracy w wymiarze 2 dni lub 16 godzin w roku kalendarzowym z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli konieczna jest natychmiastowa obecność pracownika. Zwolnienie będzie płatne 50% pełnej kwoty i nie zmniejszy puli dni urlopowych.
     
  • Pracownicy zyskają także prawo jednoczesnej pracy w różnych miejscach w sytuacji, kiedy pracodawca i pracownik nie podpisali umowy o zakazie konkurencji. Poza pewnymi wyjątkami nie będzie to już zależne od pracodawcy.

Jak przygotować się do zmian w prawie pracy 2023?

W 2022 roku wprowadzone zostanie nowe prawo pracy.W artykule omówiliśmy niektóre najważniejsze zmiany z ustawy z dnia 1 grudnia 2022 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw, a także wynikające z dyrektywy "work-life balance".

Pracodawcy już teraz powinni przygotować się do funkcjonowania w nowej rzeczywistości. W przeciwnym razie mogą spodziewać się uzasadnionych roszczeń pracowniczych, mających nierzadko finał w sądzie.

By nie doszło do takiej sytuacji, zapraszamy na szkolenia ze zmian w prawie pracy 2023 w J.G.Training. Najnowsze informacje dotyczące planowanych zmian w Kodeksie Pracy w 2023 roku omawiamy na szkoleniach:

Zmiany w prawie pracy w 2023 roku

Szkolenie to w całości poświęcone jest zmianom oraz omówieniu strategii ich wdrożenia w danej organizacji.


Sprawdź szczegóły i terminy szkolenia >>