Zmiany w pieczy zastępczej 2022, czyli nowelizacja ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Jakie zmiany wprowadza i kiedy wejdzie w życie?
W lipcu 2022 roku na stronie Rządowego Centrum Legislacji pojawił się Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz niektórych innych ustaw. Proces legislacyjny projektu postępował stosunkowo szybko i już 13 października prezydent podpisał nowelizację ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Jakie zmiany wprowadza i kiedy wejdzie w życie?
Kiedy zmiany w pieczy zastępczej 2022?
Ustawa o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz niektórych innych ustaw, przygotowana przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, została opublikowana w Dzienniku Ustaw (Dz.U. 2022 poz. 2140) 7 października 2022 roku. Zmiany w systemie pieczy zastępczej wejdą zaś w życie 1 lutego 2023 roku.
Niektórym zapisom ustawy przypisano jednak inne daty wejścia w życie:
- art. 2, czyli zapisy zmieniające przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zaczął obowiązywać 30 października 2022 r.
- art. 12, dotyczący ustawy o spółdzielniach socjalnych, wszedł w życie 31 października 2022 r.
- art. 18, mówiący o ustawie o zmianie ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci oraz niektórych innych ustaw wszedł w życie z dniem 20 października, jednak z mocą od 1 stycznia 2022 r.
- art. 1 pkt 71 (na temat dotacji celowych z budżetu państwa i środków Funduszu Pracy na dofinansowanie zadań własnych z zakresu realizacji zadań wspierania rodziny oraz systemu pieczy zastępczej) oraz art. 10 (wprowadzający zamiany w ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy) wejdą w życie dopiero 1 czerwca 2023 r.
Jakie zmiany nas czekają i jak przygotować się do planowanych zmian w pieczy zastępczej?
Zmiany w pieczy zastępczej od 2023 roku
Planowane zmiany w pieczy zastępczej mają na celu pomoc rodzinom zastępczym oraz poprawę warunków ich życia. Jak mówi minister rodziny i polityki społecznej, Marlena Maląg, nowelizacja ma na względzie dobro dzieci pozbawionych opieki rodziców biologicznych.
Cel ten ustawodawca chce realizować przede wszystkim poprzez:
Wyższe wynagrodzenia dla rodzin zastępczych
Jedna z najistotniejszych zmian w zakresie opieki zastępczej dotyczy wynagrodzeń pobieranych przez rodziny zastępcze. Wzrosną one z kwoty nie niższej niż 2 168,76 zł do kwoty nie niższej niż 4 100 zł miesięcznie oraz - w przypadku rodzin pełniących funkcję pogotowia rodzinnego - z kwoty nie niższej niż 2 819,39 zł do kwoty nie niższej niż 5 084 zł.
Centralny rejestr pieczy zastępczej
Centralny rejestr pieczy zastępczej w postaci systemu teleinformatycznego ma na celu uproszczenie procedur. Wszystkie dane będą gromadzone w jednym miejscu, co ma usprawnić pracę podmiotom zajmującym się pieczą zastępczą. Dzięki temu łatwiejsze i szybsze będzie m.in. znalezienie wolnego miejsca dla dziecka na obszarze całego kraju. Rejestr ma być pomocny dla sądów rodzinnych oraz wszystkich osób pracujących przy organizacji rodzinnej pieczy zastępczej.
Centralny rejestr pieczy zastępczej będzie zawierał:
- wykaz dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej,
- wykaz osób, które osiągnęły pełnoletność, przebywając w pieczy zastępczej,
- wykaz osób posiadających negatywną oraz pozytywną wstępną kwalifikację do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka,
- wykaz kandydatów zakwalifikowanych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka,
- wykaz rodzin zastępczych,
- wykaz rodzinnych domów dziecka.
Deinstytucjonalizacja pieczy zastępczej
Nowelizacja ustawy o pieczy zastępczej wprowadza zasadniczy zakaz tworzenia nowych placówek opiekuńczo-wychowawczych typu socjalizacyjnego, interwencyjnego oraz specjalistyczno-terapeutycznego, a także regionalnych placówek opiekuńczo-terapeutycznych i interwencyjnych ośrodków preadopcyjnych. Tworzenie nowych domów dziecka będzie możliwe jedynie w sytuacjach wyjątkowych, za zgodą wojewody i po zasięgnięciu opinii Rzecznika Praw Dziecka.
Przepisy te mają na celu przyspieszenie deinstytucjonalizacji pieczy zastępczej, która w niektórych powiatach w Polsce zrealizowała się już w 100 procentach.
Derejonizacja rodzinnej pieczy zastępczej
Według nowych zapisów, starosta nie może odmówić przyjęcia dziecka spoza powiatu do rodzin zastępczych i rodzinnych domów dziecka na terenie tego powiatu. Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy dzieci spoza powiatu stanowią ponad ¼ podopiecznych umieszczonych w pieczy zastępczej.
Także rodziny zastępcze będą mogły zgłaszać się do powiatowych centrów pomocy rodzinie, które organizują rodzinną pieczę zastępczą nie tylko w ramach swojego powiatu, ale również do innych powiatów w całej Polsce.
Urlopy dla rodziców adopcyjnych
Ważne zmiany dotyczą także urlopów dla rodziców adopcyjnych:
- urlopu ojcowskiego,
- urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego,
- urlopu rodzicielskiego.
Przysługują one osobom, które przyjęły dziecko na wychowanie oraz wystąpiły do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka. Do tej pory prawo takie dotyczyło opiekunów dzieci do 7 roku życia (w wyjątkowych przypadkach do 10 roku życia). Obecnie zostanie ono wydłużone do 14 roku życia dziecka.
Pomoc pełnoletnim wychowankom pieczy zastępczej
Nowe uregulowania dotyczą nie tylko rodziców adopcyjnych, lecz także podopiecznych. Nowelizacja ustawy o pieczy zastępczej wprowadza zmiany w przyznawaniu pomocy na usamodzielnienie oraz pomocy na zagospodarowanie osobom usamodzielnianym (czyli osobom opuszczającym pieczę zastępczą po osiągnięciu pełnoletności). Nie będzie tu już funkcjonowało kryterium dochodowe w wysokości 1 200 zł.
Podopieczni ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności będą mieli możliwość pozostania w pieczy zastępczej bez dodatkowego wymogu uczenia się.
Aby dać dodatkową szansę pełnoletnim podopiecznym, którzy zbyt szybko podjęli próbę usamodzielnienia, nowa ustawa zapewnia możliwość jednokrotnego powrotu do dotychczasowej rodziny zastępczej lub placówki.
Co oznaczają zmiany w pieczy zastępczej?
Nowe procedury oznaczają zmiany dla osób zawodowo obsługujących rodziny zastępcze oraz nadzorujących poprawność funkcjonowania systemu pieczy zastępczej w Polsce. Aby odpowiednio realizować swoje obowiązki, pracownicy Ci powinni dokładnie zapoznać się ze zmianami i zrozumieć je, by poprawnie wdrożyć w pracy. Wychodząc naprzeciw tym potrzebom, przygotowaliśmy szkolenia z zakresu zmian w systemie pieczy zastępczej. Zapraszamy do zapoznania się z programem oraz szczegółami organizacyjnymi proponowanych szkoleń.