Potrącenia z wynagrodzeń. Obowiązki pracodawcy w zakresie wypłaty świadczeń syndykowi po ogłoszeniu upadłości osoby fizycznej
W obliczu rosnącej liczby ogłoszeń upadłości konsumenckiej w Polsce, kwestie związane z potrąceniami z wynagrodzeń stają się coraz bardziej istotne zarówno dla pracodawców, jak i dla syndyków. Pracodawcy muszą zrozumieć swoje obowiązki dotyczące wypłaty świadczeń na rzecz syndyków oraz skutki, jakie ogłoszenie upadłości niesie dla wynagrodzeń pracowników.
Poznaj najważniejsze aspekty prawne dotyczące tych zagadnień oraz praktyczne wyzwania, z jakimi muszą się zmierzyć zatrudniający.
Upadłość konsumencka w polskim prawie
Instytucja upadłości konsumenckiej to redukcja lub umorzenie zobowiązań osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej w przypadku zaistnienia niewypłacalności.
Została wprowadzona do polskiego prawa upadłościowego i naprawczego 31 marca 2009 r. Weszła wtedy w życie ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze. Stała się jednak popularna dopiero, kiedy kolejne nowelizacje przepisów zliberalizowały przepisy i uniezależniły ogłoszenie upadłości od przesłanki niezawinionej niewypłacalności.
Znaczący wzrost zainteresowania tą instytucją przez osoby fizyczne przypada na czas od 24 marca 2020 r., kiedy to weszła w życie ustawa z dnia 30 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy – Prawo upadłościowe oraz niektórych innych ustaw. Wprowadziła ona dalszą liberalizację przesłanek, od zaistnienia których uzależnione jest jej ogłoszenie.
Upadłość konsumencka a potrącenia z wynagrodzeń
Zainteresowanie instytucją upadłości konsumenckiej przełożyło się na aktywność syndyków masy upadłości względem świadczeń płacowych.
Pomimo stosunkowo długiego funkcjonowania upadłości konsumenckiej (osoby fizycznej), w polskim porządku prawnym brakuje kompleksowych opracowań na temat obowiązków pracodawców w zakresie podejścia do tzw. potrąceń na rzecz syndyka masy upadłości.
Skutki ogłoszenia upadłości dla wypłaty świadczeń należnych osobie zatrudnionej
Zgodnie z art. 61 Prawa upadłościowego (dalej PU), z dniem ogłoszenia upadłości majątek upadłego staje się masą upadłości, która służy zaspokojeniu wierzycieli upadłego. W myśl art. 62 PU w skład masy upadłości wchodzi majątek: należący do upadłego w dniu ogłoszenia upadłości oraz nabyty przez upadłego w toku postępowania upadłościowego, z wyjątkami określonymi w art. 63-67a.
Z dniem ogłoszenia upadłości majątek, którym osoba fizyczna mogła samodzielnie zarządzać do tej daty, dzieli się na:
- składniki tworzące masę upadłości,
- składniki do niej niewchodzące.
Stosownie do art. 75 ust. 1 PU z dniem ogłoszenia upadłości upadły traci prawo zarządu oraz możliwość korzystania z mienia wchodzącego do masy upadłości i rozporządzania nim. Majątkiem stanowiącym masę upadłości zarządza syndyk (art. 173 PU), a pozostałą częścią majątku nadal upadły.
Podmiot zatrudniający upadłego nie może więc wypłacać świadczeń wchodzących w skład masy upadłości osobie zatrudnianej. Musi je przekazywać syndykowi, gdyż tylko on jest uprawniony do ich otrzymania.
Potrącenia z wynagrodzeń w polskim prawie
Co ważne, dokonana czynność wypłaty nie jest potrąceniem w znaczeniu prawnym znanym Kodeksowi pracy. Próżno szukać w tym akcie prawnym przepisu, który nakazuje potrącenia z wynagrodzeń na rzecz syndyka masy upadłości.
Również w przepisach Prawa upadłościowego żaden przepis nie normuje zajęcia świadczeń płacowych przez syndyka oraz potrąceń na rzecz syndyka.
„Zajęcie przez syndyka i potem potrącenie na jego rzecz” to termin funkcjonujący jedynie potocznie w praktyce. Z tego względu nie można do relacji podmiotu zatrudniającego z syndykiem stosować reguł właściwych dla zajęć egzekucyjnych.
Powstaje zatem zasadnicze pytanie: na jakiej podstawie prawnej podmioty zatrudniające zobligowane są przekazywać świadczenia płacowe (naliczone zatrudnionemu, ale wchodzące w skład masy upadłości świadczenia) syndykowi masy upadłości.
Prawo upadłościowe nie zawiera przecież przepisu nakazującego przekazywanie, czy „potrącanie” świadczeń do jego rąk.
Potrącenia z wynagrodzeń w praktyce
Nakaz przekazywania kwot skonstruowany jest w sposób pośredni. Chodzi o wprowadzenie dolegliwej sankcji majątkowej w stosunku do podmiotu wypłacającego świadczenia.
Zgodnie bowiem z art. 78 PU spełnienie świadczenia do rąk upadłego dokonane po obwieszczeniu o ogłoszeniu upadłości w Rejestrze nie zwalnia z obowiązku spełnienia świadczenia do masy upadłości (chyba że równowartość świadczenia została przekazana przez upadłego do masy upadłości).
Nieprzekazanie świadczenia wchodzącego do masy upadłości do rąk syndyka może skutkować procesem sądowym o zapłatę, który ten wytoczy podmiotowi zatrudniającemu.
Trudności z potrąceniami z wynagrodzeń
Rosnące zadłużenie osób świadczących pracę na podstawie umów o pracę i umów cywilnoprawnych powoduje wzmożone zainteresowanie organów egzekucyjnych i syndyków możliwością dokonania zajęć i potrąceń na wypłacanych świadczeniach. Coraz więcej kancelarii komorniczych doprowadza do permanentnych zbiegów egzekucji sądowych, sądowo-administracyjnych i z syndykami.
Skutkuje to koniecznością poświęcenia wielu roboczogodzin na obsługę administracyjną relacji ze wskazanymi organami. Co więcej, obsługa zajęć musi być zrealizowana prawidłowo, aby pracodawca nie ponosił odpowiedzialności odszkodowawczej wobec zainteresowanych prawidłowym potrąceniem.
Potrącenia z wynagrodzeń – szkolenie
Odpowiedzią na narastające problemy, z którymi muszą mierzyć się pracodawcy, zarówno firmy prywatne, jak i jednostki sektora finansów publicznych, są odpowiednie szkolenia.
W J.G.Training proponujemy Państwu szkolenie, podczas którego:
- przedstawiamy przepisy,
- wyjaśniamy wątpliwości,
- omawiamy praktyczne aspekty stosowania regulacji prawnych przez pracodawców, w szczególności w trudnych przypadkach np. przy zbiegu różnych rodzajów egzekucji.
Szkolenie na temat potrąceń z wynagrodzeń, zasiłków i świadczeń obejmuje zajęcia egzekucyjne na rzecz:
- komornika,
- urzędu skarbowego,
- syndyka.
Serdecznie zapraszamy!